مردم عقبمانده یا حاكمیت ارتجاعی؟

 

یادداشت كوتاه زیر در عكس العمل به گزارشی از بی بی سی (*) از فیلم ِ"درمیانه" به كارگردانی میلسون حمود است. این یادداشت خود فیلم را نقد نمیكند. من فیلم را ندیده ام اما از شرح مختصر آن میتوان چنین استنباط كرد كه "درمیانه" فیلمی ضد ارزشهای اسلامی است و بهمین دلیل و با همین عنوان شایسته تشویق و تبلیغ است. این یادداشت حمود را بطور كلی نقد نمیكند بلكه اظهارات نقل شده از او را در گزارش بی بی سی به نقد میكشد. حمود، كارگردان زن ٣٥ ساله فلسطینی، گفته است «اینكه همان چیزهایی را بسازیم که مردم فکر می‌کنند دوست دارند ببینند، هنر نیست». بعمد یا به سهو، حمود جای"مردم" را با "اسلامیون" عوض میكند و این منشا دو دید بسیار متفاوت است.

حمود میگوید: "همین که فیلم باعث شده مردم درباره این موضوع‌ها حرف بزنند من راضیم." سوال اینست كه مردم فلسطین كه بقول حمود، او "فرهنگ زیر زمینی" شان را به تصویر كشده است قرار است درباره چه حرف بزنند؟ آیا اینكه زن میتواند روی پای خود بایستد (یعنی حرف دهه ٣٠ میلادی در بلوك شرق )، یا اینكه زن، كار سنتا مردانه را میتواند انجام بدهد قابل حرف زدن است یا باید درباره همجنسگرائی حرف زد؟ در دو مورد اول، این حرفها در دهه ٣٠ میلادی در بلوك شرق سابق زده شدند و حرف درباره همجنسگرائی حر دهه ٦٠ میلادی در غرب زده شد!

آیا قرار است ما باور كنیم كه مردم خاورمیانه، خصوصا مردم فلسطین، شصت تا هشتاد سال از دنیا عقبند كه نیاز به حرف زدن درباره موضوعات بالا را دارند؟ یقینا اینطور نیست، آنچه كه عقب افتاده است حاكمیت متحجر اسلامی است، نه مردم. این حاكمیت ارتجاعی است كه سعی دارد عقربه تاریخ را به عقب برگرداند، نه مردم. اگر بختك اسلام سیاسی در كشورهای اسلامزاده حاكم نبود، چه بسا این مردم نردبان مدرنیت را  تا كنون چندین پلكان بالاتر از غرب پیموده بودند، همانطور كه ساكنین خاورمیانه ای در غرب بواقع چنین كرده اند.

جایگاه اجتماعی زنان در فلسطین در دهه ٦٠ و اوایل هفتاد میلادی كه جنبش سوسیالیستی دست بالا را داشت بسیار متفاوت از جایگاه فرودست زن از دهه هشتاد تا امروز، هنگامیكه اسلام سیاسی دست بالا را پیدا كرد، است. حمود میگوید شخصیتهای فیلم را در زندگی شخصی اش نمیشناسد. او ظاهرا قصد دارد چنین وجهی از زندگی را به مردم، به زنان فلسطین، آمو زش دهد.  به همین دلیل راضی است كه مردم در باره موضوعات فیلمش حرف بزنند. اسرائیل در تشویق فیلم آنرا در ١٢ كاتگوری كاندید جایزه كرده است، اسلامیون فتوای قتل حمود را داده اند. هر دو سوی این موضعگیریهای متضاد در برداشت حمود از عقب ماندگی مردمی كه نیاز به آموزش دارند سهیمند، اسلامیون مخالف چنین آموزشی هستند، فتوای قتل "آموزگار" را میدهند و غرب (از جمله بی بی سی و دولت اسرائیل) "آموزگار" را ستایش میكنند. هر دوی اسلامیها و غرب، فرض حمود، یعنی عقب افتاده بودن * مردم فلسطین * را تایید میكنند.

تجدد خواهی طبیعی ترین گرایش جامعه انسانی استׅ. اگر میل عمومی مردم برای تجدد خواهی در فلسطین و ع سعودی و ایران امروز سركوب میشود، علتش اسلام سیاسی حاكم و نافذ بر این جوامع است نه عقب افتادگی مردم و نیاز آنها به "حرف زدن"! در زیر حجاب اختناق اسلامی مردم خاورمیانه، از فلسطین تا ایران، تا آنجا كه میتوانند، با اصولی كه منتج از دستاوردهای مدرن بشری است زندگی میكنند. مردم بیش از هر حرف دیگری به حرف زدن علنی درباره چگونگی خلاصی از حاكمیت متحجر اسلام سیاسی احتیاج دارند و بس!

_____________________

(*) http://www.bbc.com/persian/arts.41190791